Ouderen in het ziekenhuis

Oudere patiënten maken een groot deel uit van de ziekenhuispopulatie en door de toenemende vergrijzing zal hun aandeel blijven toenemen. Bovendien kampen kwetsbare geriatrische patiënten tijdens een ziekenhuisopname met opmerkelijk meer complicaties in vergelijking met de gemiddelde ziekenhuispopulatie, en worden ze vaak ontslagen uit het ziekenhuis met toegenomen cognitieve en/of functionele beperkingen.

Geriatrische zorgmodellen

In een poging om de zorg beter af te stemmen op de unieke en veelzijdige noden van deze patiëntengroep werden ‘acute diensten geriatrie’ en ‘geriatrische consultatieteams’ opgericht. Internationaal werd reeds herhaaldelijk aangetoond dat de diensten acute geriatrie een positieve impact hebben op klinische patiëntenuitkomsten zowel tijdens als na de ziekenhuisopname. Ze worden daarom gezien als het beste model om zorg voor ouderen in het ziekenhuis te organiseren. Het geriatrisch consultatieteam, dat instaat voor de zorg van geriatrische patiënten op niet-geriatrische afdelingen, kan positieve effecten genereren wat betreft de patiënt en de kwaliteit van de zorg, maar de wetenschappelijke literatuur benadrukt wel dat verdere ontwikkeling van dergelijke teams nodig is om meer impact te hebben. Twee knelpunten met betrekking tot deze consultatieteams liggen aan de basis van het G-COACH project: 1) hun louter adviserende functie; en 2) hun voornamelijk curatieve karakter, met andere woorden interventies wanneer er zich reeds problemen hebben gemanifesteerd.

Geriatrisch co-management

G-COACH heeft als doel een geriatrisch co-managementmodel te ontwikkelen en te evalueren bij oudere patiënten die worden opgenomen op de afdelingen cardiologie en cardiale heelkunde. Geriatrisch co-management kan gedefinieerd worden als een gedeelde verantwoordelijkheid en besluitvorming tussen de behandelende arts en de geriater of een interdisciplinair geriatrisch team in de preventie en/of behandeling van geriatrische problemen. Dit geriatrisch co-managementteam kan zich doorheen het ziekenhuis verplaatsen naar verschillende afdelingen. Het beoogde zorgmodel kent een unieke focus in het huidige zorglandschap: 1) elke risicopatiënt krijgt consistent een geriatrisch beleid; 2) er wordt gezamenlijk met de behandelende arts een geriatrisch zorgplan opgesteld; 3) complicaties worden prioritair voorkomen of vroegtijdig gedetecteerd. Er wordt verwacht dat deze manier van werken zal resulteren in minder complicaties, een kortere ziekenhuisopname en een hogere kwaliteit van leven.

Het G-COACH project

Het G-COACH project is een driejarig onderzoeksproject primair bedoeld voor geriatrische patiënten opgenomen op de afdelingen cardiologie van UZ Leuven. In tweede instantie wordt echter beoogd deze manier van werken te kunnen integreren op andere niet-geriatrische diensten.

Ontwikkeling van het zorgmodel en interventie (oktober 2015 – september 2016)

Er werd een systematische literatuurstudie uitgevoerd ter identificatie van de belangrijkste structuur , proces- en uitkomstindicatoren geassocieerd met geriatrisch co-management. De resultaten van de gerandomiseerde gecontroleerde studies en de prospectieve voor-na studies werden gebundeld in een meta-analyse die ter publicatie werd aangeboden aan een internationaal wetenschappelijk tijdschrift. De structuur-, proces- en uitkomstindicatoren werden tevens beoordeeld door een panel van 28 experten uit Europa en de Verenigde Staten op hun geschiktheid en haalbaarheid in de evaluatie van geriatrische co-management interventies (= Delphi consensus studie). De resultaten van deze studie werden eveneens samengevat in een internationale publicatie. Op basis van de literatuurstudie en Delphi-studie werd een theoretisch model voor geriatrisch co-management ontwikkeld.

Daarnaast werd een prospectieve observationele pilootstudie uitgevoerd om de huidige standaardzorg voor oudere patiënten op de diensten cardiologie en cardiale heelkunde in UZ Leuven in kaart te brengen. Er werden ook verschillende focusgroepen georganiseerd met alle stakeholders, zoals verpleegkundigen en paramedisch personeel van de diensten cardiologie en het geriatrisch supportteam, geriaters, cardiologen, assistenten cardiologie, apothekers, het middenkader en de ICT diensten. De informatie van de pilootstudie, de focusgroepen en de analyses van administratieve data werden gebruikt om het theoretisch model te vertalen in een praktisch co-managementmodel voor cardiologische patiënten.

Meten van de standaardzorg (september 2016 – januari 2017)

Begin september zijn we gestart met het meten van de standaardzorg op de twee afdelingen cardiologie van UZ Leuven. In totaal dienen we 200 patiënten van 75 jaar of ouder die ongepland worden opgenomen met een cardiologische aandoening te evalueren bij opname en op te volgen tijdens en na de hospitalisatie. Ondertussen werden de eerste 20 patiënten geïncludeerd en geëvalueerd.

Implementatie en evaluatie van het geriatrisch co-managementmodel voor cardiologische patiënten (februari – augustus 2017)

Vanaf februari zal het geriatrisch co-managementmodel op de afdelingen cardiologie worden geïmplementeerd. Elke patiënt van 75 jaar of ouder die ongepland wordt opgenomen met een cardiologische aandoening zal door een geriatrisch verpleegkundige worden geëvalueerd op basis van een uitgebreid geriatrisch assessment. Op basis van dit assessment zal de patiënt worden ingedeeld in één van de volgende categorieën: laag-risico, hoog-risico of acute problematiek.

Bij laag-risico patiënten zullen geen bijkomende geriatrische interventies worden uitgevoerd.

Bij hoog-risico patiënten zal de geriatrisch verpleegkundige de sociale dienst activeren om vroegtijdig de ontslagplanning te bespreken, de kinesitherapeut inschakelen om vroegtijdige revalidatie op te starten en zal hij/zij op basis van de gedetecteerde problemen verpleegkundige protocollen opstarten ter preventie van geriatrische syndromen. De behandeldoelen worden samen met het cardiologisch team opgesteld.

Indien er acute geriatrische syndromen worden gedetecteerd, zal de geriatrisch verpleegkundige de geriater oproepen. De geriater zal de patiënt medisch evalueren en samen met de cardioloog een behandelplan opstellen voor de patiënt. De geriatrisch verpleegkundige zal, net zoals bij de hoog-risico patiënten, de nodige paramedische zorgverleners activeren en verpleegprotocollen opstarten in samenspraak met de cardiologische verpleegkundigen.

Het G-COACH team

Het G-COACH project wordt geleid door Dr. Mieke Deschodt (projectcoördinator), Prof. Dr. Koen Milisen en Prof. Dr. Johan Flamaing. Samen met Bastiaan Van Grootven, projectmanager, en Maren Jonckers, projectassistent, vormen zij het kernonderzoeksteam. Het G-COACH project is tevens onderwerp van het doctoraat van Bastiaan.

Vanuit de dienst Geriatrie wordt het G-COACH consortium verder aangesterkt door Prof. Dr. Jos Tournoy en Dr. Katleen Fagard. De diensten Cardiologie en Cardiale Heelkunde worden vertegenwoordigd door Prof. Dr. Christophe Dubois, Prof. Dr. Marie-Christin Herregods, Prof. Dr. Bart Meuris. De dienst Anesthesiologie wordt vertegenwoordigd door Prof. Dr. Steffen Rex. Dr. Miek Hornikx vertegenwoordigt de dienst Fysische Geneeskunde.